Sound Art in Rijsterbos

Uri Aran (1977, Jeruzalem, woont en werkt in New York) is een conceptueel kunstenaar, die in zijn werk vooral vragen stelt over menselijk gedrag en communicatie. Zijn installaties, tekeningen en een enkele geluidssculptuur kunnen beschouwd worden als vertellingen over elementaire zaken als verlangen, identiteit, het ergens thuis zijn, het verschil tussen goed en kwaad, ontheemding en sentimentaliteit. Zijn belangrijkste wapens daarbij zijn humor, poëzie en het ondermijnen van bestaande (verhaal-) structuren en genres. Zo maakte hij voor de High Line (een park) in New York een tamelijk absurdistisch geluidswerk, waarin een acteur een lijst van dieren opsomt, die als goed of slecht worden aangemerkt. De vertellingen van Aran vertegenwoordigen vooral het talige aspect van de hedendaagse geluidskunst.

Beeldhouwster en musicus, wiens geluidsproject ‘Pendulum’ in 2016 enthousiaste kritieken kreeg. Het werk is opgevoerd in onder andere de Lumen Travo Galerie en De Appel. In het oeuvre van de kunstenares neemt ‘Pendulum’ een centrale plaats in; zij brengt ermee haar interesse in zowel fysieke als efemere onderlinge betrokkenheid en afhankelijkheid in kaart. Met dit onderzoeksveld is Bengtsson nog niet klaar. Haar specifieke belangstelling in stem- en geluidsgolven is terug te voeren op hun bijzondere topologie, welke relationeel is: dat wat we horen overbrugt zowel fysieke als emotionele afstanden. Bengtssons kunst is interdisciplinair, en maatschappelijk en politiek hoogst relevant. Het staat bovendien garant voor een boeiende belevenis, gezien (gehoord!) de fascinerende manier waarop zij met het medium geluid experimenteert.

Cilia Erens (Amsterdam, 1946) was de eerste Nederlandse geluidskunstenaar die geluidswandelingen heeft gemaakt. Kenmerkend voor haar werk is dat ze in haar geluidswandelingen, geluidspanorama’s en installaties puur alledaags geluid gebruikt om de verbeelding aan te spreken. De driedimensionale geluidseffecten in haar werk geven ons het idee van een nieuwe, verhevigde versie van de bestaande werkelijkheid. Een van haar doelen is ons bewust te maken van onze akoestische omgeving. Haar experimentele gebruik van geluid is niet louter formeel van aard. Het geluidswerk van Erens zinspeelt ook op sociale interactie en politieke bewustwording.

Dora García (1965, Valladolid, Spanje) gebruikt hybride formats uit het theater en de literatuur, van televisie en internet waarmee ze de plaats van het publiek in de kunst ter discussie stelt. Ze maakt regelmatig gebruik van intermediairs, professionele acteurs, amateurs of mensen die ze toevallig ontmoet. Garcia studeerde beeldende kunsten aan de universiteit van Salamanca en de Rijksacademie in Amsterdam. Ze woont en werkt in Barcelona.

Jan Mech (1975, Büchenbach, Duitsland) is musicus en performer. Hij werkt met klank en hedendaagse muziek in diverse formats zoals installaties, performances en composities voor film en theater. In zijn werken stelt hij de relatie tussen tekst/taal en klank/muziek vaak ter discussie. Hij woont en werkt in Barcelona.

Sinds hun eerste gemeenschappelijke project in 2007 voor de Münster Sculpture Projects hebben Dora Garcia en Jan Mech regelmatig samengewerkt bij verschillende gelegenheden en in diverse formats. Odradek is het eerste werk waarvan ze beiden auteur zijn. Het werd gemaakt voor Garcia’s solo expositie in MNCARS Madrid, die loopt tot 3 september 2018.

Een aantal gedeelde interesses van beide kunstenaars, die ook de reden vormen voor hun selectie voor Lûd, zijn literatuur, taal en beeldende kunst als krachtig gereedschap voor het creëren van community’s.

Bouke Groen is sinds 2008 werkzaam als beeldend kunstenaar in Leeuwarden. Hij maakt site specific installaties, objecten en geluidswerken. Zijn werk is onder andere geëxposeerd op de IJsselbiënnale, Parksessies Haarlem, Nederlands Film Festival, Kunstmaand Ameland, GEM Den Haag, Into the Great Wide Open op Vlieland, Symposion Gorinchem, festival Welcome to the Village en het Fries Museum

Voebe de Gruyter (1960, Den Haag) woont en werkt in Brussel. Haar verhalende conceptuele werk (tekeningen, sculptuur, video, installaties en geluidswerk) is gebaseerd op een al dan niet zichtbare werkelijkheid, die op geheel eigen wijze ontleed en hergedefinieerd wordt en daarna een geheel nieuwe betekenis krijgt. Ze een geboren verhalen verteller die niet alleen in alledaagse geschiedenis(-en) geïnteresseerd is, maar die ook een bijzonder gevoel voor het absurde en afwijkende heeft.

Het werk van de Duitse kunstenaar Florian Hecker (Augsburg, 1975) gaat over de relatie tussen geluid en waarneming. In ‘Hinge’(2012) lezen twee stemmen een script voor van de Iraanse schrijver Reza Negarestani. De titel van de vertelling is ‘Natuur, de man en zijn geit’. Het is een dialoog over de raadselachtige verhouding tussen natuur en cultuur. Door de tekst in stukken te knippen, zinnen of woorden te herhalen of anderszins te vervormen, ontstaat een bevreemdend mengsel van geluiden en moeten we ons tot het uiterste inspannen om de tekst als geheel te begrijpen. Daarbij komt nog dat Hecker de beide stemmen over drie speakers verdeeld heeft. Door de hersenschimmen of droombeelden van Negarestani akoestisch te vertalen en een bijna fysieke dimensie te geven, worden we ons letterlijk en figuurlijk bewust van de portee van zijn tekst en begrijpen we ook beter hoe wij luisteren.

Edwin van der Heide (1970 is een kunstenaar, componist en onderzoeker op het gebied van geluid, ruimte en interactieve media. Zijn werk bestaat voornamelijk uit installaties en performances. Bij hem wordt het publiek vaak letterlijk en figuurlijk in het midden geplaatst en uitgedaagd het werk actief te verkennen en om deel te nemen. Van der Heide heeft zijn werk gepresenteerd op gerenommeerde expositieplekken, festivals en op pop podia. Daarnaast is hij parttime assistent-professor aan Universiteit van Leiden en hoofd van het Spatial Interaction Lab van het Koninklijk Conservatorium te Amsterdam. Zijn experimentele toepassing van geluid heeft een bijzondere interactieve componenten. Het gaat hem niet om het geluid als zodanig, maar om communicatie door middel van geluid.

‘Free Bird Radio is een radioprogramma over vrijheid en gevangenschap speciaal gemaakt voor vogels. Het bestaat uit veldopnames gemaakt op specifieke locaties in de zuidelijke staten van de VS en muziek gecomponeerd en gespeeld voor vogels. In het zuiden van de VS, waar mensen te maken hebben met ‘menselijke problemen’ zoals migratie, racisme, landsgrenzen, slavernij verleden en armoede, lijken vogels hier geen last van te hebben en migreren ze hoog boven alles van continent naar continent. Maar terwijl ze op ‘menselijke’ affiches vaak worden afgebeeld als symbool van deze vrijheid, of symbool van vrede, worden ze tegelijkertijd gevangen gehouden in kooien als huisdier en in dierentuinen. Free Bird Radio is ook een oefening in het jezelf verplaatsen in vogels. Als vogels radio zouden kunnen luisteren, waar zouden ze dan geïnteresseerd in zijn? Zouden ze graag luisteren naar andere vogels, aan de andere kant van de wereld? En zouden ze kunnen genieten van menselijke muziek, zoals mensen kunnen genieten van vogelgeluiden?

Free Bird Radio is opgedragen aan Pea, de pauw die door orkaan Katrina bevrijd werd uit de dierentuin van New Orleans. Sinds 2005 woont Pea in een boom op Paris Avenue. Buurtbewoner mr. Eddie voert hem sindsdien een dagelijks ontbijt van appels en donuts.’

Laura Maes (Oostende, 1978) is een Belgische geluidskunstenaar die in haar werk vooral naar een relatie tussen beeld en klank zoekt. Naast haar praktijk als kunstenaar is ze wetenschapper (ze schreef een proefschrift over geluidskunst), auteur en initiatiefnemer van een eigen experimenteel filmlabel. Haar meest bekende autonome geluidswerk is de installatie ‘Liglicht’, dat te vinden is in het Klankenbos te Neerpelt (in de buurt van Eindhoven). Het is een zitbank gevuld met luidsprekers, die op interactieve wijze de geluiden van een langsrazende auto weergeven. Deze geluiden mengen zich met het drukke verkeer van een belendende weg. Het levert een uitzonderlijke ervaring van de werkelijkheid op. Ze is vooral geïnteresseerd in een overwegend formele en experimentele toepassing van het medium geluid. Haar werk is een begrip in de contemporaine geluidskunst in Europa.

KLAP is een installatie van Laura Maes gecreëerd voor Lûd, een geluidskunsttentoonstelling in het Rijsterbos in het kader van Leeuwarden-Fryslân 2018.

Met de Friese stemmen van Moniek, Elin, Wytske, Noor, Femmy, Fardau, Hadassah, Debora, Jort en Maike van basisschool De Meiboom in Warns.

In de vakantiekolonie Mooi Gaasterland werden vanaf 1926 kinderen opgevangen. De kinderen, tussen 6 en 14 jaar oud, werden bleekneusjes genoemd, naar de bleke kleur van hun gezichtjes. De vakantiekolonie biedt de kinderen 6 weken lang frisse lucht, gezonde voeding en beweging. De zusters Franciscanessen dragen rust, reinheid en regelmaat hoog in het vaandel.
De geluidsinstallatie is gebaseerd op een oud Fries klapspelletje dat de bleekneusjes in de barokke lanen van het bos speelden. In de laan is een deconstructie van het originele klapspel te horen.

Wy rinne stadich
wike foar gjinien.
Alline foar de kening
en oars foar gjinien.

De installatie is opgebouwd uit luidsprekers, versterkers, microcontrollers en infraroodsensoren. De beweging van voorbijgangers stuurt de klanken aan.

Een productie van stichting Logos.

Het werk van Matt Mullican (1951, Santa Monica, woont en werkt in Berlijn en New York)gaat over de betekenis en betekenisgeving van de wereld. Het gaat hem niet zozeer om het zien van de wereld, maar om het begrijpen van hetgeen we zien. Omdat de werkelijkheid die we ervaren in principe oneindig gevarieerd is, maakt hij bewust gebruik van een zeer breed scala van media om deze wereld te onderzoeken. Zo maakt Mullican o.a. gebruik van dans, muziek, gelui, theater, film, video, fotografie, keramiek, glas, textiel, schilderijen, posters en performances onder (zelf-)hypnose. Zijn – deels performatieve – werk maakt deel uit van ‘Lûd’ omdat het ten diepste talig is en indringende vragen stelt over de onverbrekelijke relatie tussen leven en dood. Het bos met zijn V2 verhaal lijkt een natuurlijke plek voor dit werk te zijn.

Jan Ruerd (53°11’19.9″N 5°48’25.2”E, 1991) is een interdisciplinair kunstenaar. Hij heeft een inspirerende jeugd gehad. Zijn ouders hebben hem alle vrijheid gegeven om verschillende vaardigheden aan te leren. Door alle kansen die hem geboden zijn, samen met zijn intrinsieke brede belangstelling, heeft Jan Ruerd besloten om zichzelf te ontwikkelen tot een interdisciplinair kunstenaar. Niet één kunstvorm, maar verschillende uitingsvormen naast elkaar. Zijn werk ontstaat voornamelijk op het snijvlak van meerdere disciplines.

Het werk van Falke Pisano (1978, Amsterdam) is een voortdurend onderzoek naar de verschillende aspecten van artistieke productie, betekenisgeving, betekenisverandering en de rol vaan de toeschouwer hierin. Haar multidisciplinaire praktijk omvat zowel objecten als tekeningen, performances, teksten, video en geluidswerken. Ze is internationaal bekend geworden met een aantal lange termijn projecten waarin taal en (gesproken) geluid een belangrijke plaats innemen. In haar ‘lectures’ is taal niet alleen een communicatiemiddel om bepaalde kennis te delen, maar ook een vorm van beeldhouwen. Taal verandert langzaam in een tastbare driedimensionale wereld van objecten en onderlinge relaties, vaak onvermoede verbanden tussen vorm en inhoud.

Beeldend kunstenaar en schrijver Stijn Verhoeff (1981, Amsterdam) maakt films, boeken, geluidswerken, performances en ruimtelijke installaties. Exposeerde o.a. in Foam (2007), W139 (2010) en New Shelter Plan Copenhagen (2014). Werkt regelmatig samen met andere kunstenaars, schrijvers en muzikanten. Exposeerde in 2016 het werk ‘De toekomst ligt in zee’ in Galerie Van Gelder te Amsterdam. Het is een soort soundscape, een geluidswerk, waarin de toehoorder ruim een uur lang door een even duistere als onheilspellende, imaginaire wereld reist. Het werk van Stijn Verhoeff valt op door zijn interdisciplinaire aanpak en een uitgesproken verhalend karakter. In een donker landschap opent hij door middel van geluid letterlijk nieuwe horizonnen.

Ramon van de Werken (Badhoevedorp, 1948, woont en werkt in Dokkum) is een schilder, uitgever en multimedia kunstenaar die zich in zijn werk voortdurend bezighoudt met modellen of andere virtuele voorstellingen van de wereld. Zijn meest bekende model is misschien wel het bos, dat door zijn natuurlijke groei en voorkomen voor hem het zinnebeeld van een ideale situatie is geworden. Het gaat hem niet om het bos zelf, maar om het bos als effectieve metafoor voor een herwonnen geloofwaardigheid of schoonheid van kunst. In zijn geluidsinstallatie brengt Van de Werken een synthese tot stand tussen alle denkbare en werkelijke geluiden van en in het Rijsterbos.

Peter Zegveld (Den Haag, 1951) is inspirator, verhalenverteller, theatermaker en beeldend kunstenaar. Zijn voorstellingen zijn beeldend, zintuiglijk en filmisch. Zegveld maakt gebruik van de werking van licht, lucht, geluid en zwaartekracht. In zijn voorstellingen wordt vooral gecommuniceerd met beelden, klanken en andere vormen van geluid. Ook in zijn beeldende werk maakt Zegveld graag gebruik van geluid. Het wordt vaak letterlijk tot leven gebracht.  Op deze wijze worden alledaagse situaties in ongewone gebeurtenissen veranderd. Door zijn enorme vrijheid en onconventionele houding is Zegveld in staat verschillende disciplines te verbinden en laat hij de toeschouwer in verwondering achter. Zijn verhalende werk vertegenwoordigd het talige aspect van veel geluidkunst.