Sound Art in Rijsterbos

Uri Aran (1977, Jeruzalem, woont en werkt in New York) is een conceptueel kunstenaar, die in zijn werk vooral vragen stelt over menselijk gedrag en communicatie. Zijn installaties, tekeningen en een enkele geluidssculptuur kunnen beschouwd worden als vertellingen over elementaire zaken als verlangen, identiteit, het ergens thuis zijn, het verschil tussen goed en kwaad, ontheemding en sentimentaliteit. Zijn belangrijkste wapens daarbij zijn humor, poëzie en het ondermijnen van bestaande (verhaal-) structuren en genres. Zo maakte hij voor de High Line (een park) in New York een tamelijk absurdistisch geluidswerk, waarin een acteur een lijst van dieren opsomt, die als goed of slecht worden aangemerkt. De vertellingen van Aran vertegenwoordigen vooral het talige aspect van de hedendaagse geluidskunst.

Beeldhouwer en musicus, die in 2016 enige bekendheid verwierf met het geluidswerk ‘Pendulum’. Dit werk (o.a. getoond in de Galerie Lumen Travo te Amsterdam) is zowel een geluidsculptuur als een performance. In ‘Pendulum’ zingt een staande zangeres een abstract, woordloos lied en terwijl ze dit doet, beweegt ze een hangend object, een soort gele boomstronk, zachtjes heen en weer. Geluidsgolven botsen hier op een ander bewegend object, net zolang er een totale versmelting van beide bewegingen plaatsvindt en er een nieuwe samengestelde relationele eenheid tussen beide ontstaat. Het grensoverschrijdende werk van Bengtson is relevant omdat ze op aanstekelijke wijze met het medium geluid experimenteert.

Cilia Erens (Amsterdam, 1946) was de eerste Nederlandse geluidskunstenaar die geluidswandelingen heeft gemaakt. Kenmerkend voor haar werk is dat ze in haar geluidswandelingen, geluidspanorama’s en installaties puur alledaags geluid gebruikt om de verbeelding aan te spreken. De driedimensionale geluidseffecten in haar werk geven ons het idee van een nieuwe, verhevigde versie van de bestaande werkelijkheid. Een van haar doelen is ons bewust te maken van onze akoestische omgeving. Haar experimentele gebruik van geluid is niet louter formeel van aard. Het geluidswerk van Erens zinspeelt ook op sociale interactie en politieke bewustwording.

Dora Garcia (1965,Valladolid, Spanje) onderzoekt de relatie tussen kunst, publiek en locatie . Ze gebruikt hybride formats uit theater, televisie, internet en literatuur om vragen te stellen rond de plaats van het publiek binnen de kunst. Vaak maakt zij gebruik van tussenpersonen, professionele acteurs, amateurs of mensen die zij per toeval ontmoet. Garcia studeerde schone kunsten aan de Universiteit van Salamanca en de Rijksacademie in Amsterdam. Zij woont en werkt in Barcelona.  De keuze voor haar werk is medebepaald door het sociale aspect van haar werk. De belangrijkste vraag die Garcia opwerpt is of kunst gemeenschapsvormend kan zijn.

Bouke Groen is sinds 2008 werkzaam als beeldend kunstenaar in Leeuwarden. Hij maakt site specific installaties, objecten en geluidswerken. Zijn werk is onder andere geëxposeerd op de IJsselbiënnale, Parksessies Haarlem, Nederlands Film Festival, Kunstmaand Ameland, GEM Den Haag, Into the Great Wide Open op Vlieland, Symposion Gorinchem, festival Welcome to the Village en het Fries Museum

Voebe de Gruyter (1960, Den Haag) woont en werkt in Brussel. Haar verhalende conceptuele werk (tekeningen, sculptuur, video, installaties en geluidswerk) is gebaseerd op een al dan niet zichtbare werkelijkheid, die op geheel eigen wijze ontleed en hergedefinieerd wordt en daarna een geheel nieuwe betekenis krijgt. Ze een geboren verhalen verteller die niet alleen in alledaagse geschiedenis(-en) geïnteresseerd is, maar die ook een bijzonder gevoel voor het absurde en afwijkende heeft.

Het werk van de Duitse kunstenaar Florian Hecker (Augsburg, 1975) gaat over de relatie tussen geluid en waarneming. In ‘Hinge’(2012) lezen twee stemmen een script voor van de Iraanse schrijver Reza Negarestani. De titel van de vertelling is ‘Natuur, de man en zijn geit’. Het is een dialoog over de raadselachtige verhouding tussen natuur en cultuur. Door de tekst in stukken te knippen, zinnen of woorden te herhalen of anderszins te vervormen, ontstaat een bevreemdend mengsel van geluiden en moeten we ons tot het uiterste inspannen om de tekst als geheel te begrijpen. Daarbij komt nog dat Hecker de beide stemmen over drie speakers verdeeld heeft. Door de hersenschimmen of droombeelden van Negarestani akoestisch te vertalen en een bijna fysieke dimensie te geven, worden we ons letterlijk en figuurlijk bewust van de portee van zijn tekst en begrijpen we ook beter hoe wij luisteren.

Edwin van der Heide (1970 is een kunstenaar, componist en onderzoeker op het gebied van geluid, ruimte en interactieve media. Zijn werk bestaat voornamelijk uit installaties en performances. Bij hem wordt het publiek vaak letterlijk en figuurlijk in het midden geplaatst en uitgedaagd het werk actief te verkennen en om deel te nemen. Van der Heide heeft zijn werk gepresenteerd op gerenommeerde expositieplekken, festivals en op pop podia. Daarnaast is hij parttime assistent-professor aan Universiteit van Leiden en hoofd van het Spatial Interaction Lab van het Koninklijk Conservatorium te Amsterdam. Zijn experimentele toepassing van geluid heeft een bijzondere interactieve componenten. Het gaat hem niet om het geluid als zodanig, maar om communicatie door middel van geluid.

Het werk van Saskia Janssen wordt meestal gerangschikt onder de noemer sociale sculptuur. Maar anders dan Joseph Beuys, de bedenker van dit genre, gaat het haar niet om politieke actie. Janssen (1968, ’s-Hertogenbosch, woont en werkt in Amsterdam) werkt in videoregistraties, foto’s en geluidswerken als cd’s en lp’s vaak samen met specifieke groepen mensen. Ze wil bijzondere situaties ‘zichtbaar’ maken, in het geval van ‘Lûd’ de muziekcultuur van New Orleans, de jazz en het universele karakter van de vrije improvisatie. Haar doel is om mensen te leren kennen en samen te werken, Het zijn indringende en poëtische groepsportretten, die duidelijk maken dat we in een snel veranderende wereld leven. Haar aanstekelijke werk kenmerkt zich door de sociale interactie en antropologische benadering van het begrip geluid (gesproken taal en muziek).

Laura Maes (Oostende, 1978) is een Belgische geluidskunstenaar die in haar werk vooral naar een relatie tussen beeld en klank zoekt. Naast haar praktijk als kunstenaar is ze wetenschapper (ze schreef een proefschrift over geluidskunst), auteur en initiatiefnemer van een eigen experimenteel filmlabel. Haar meest bekende autonome geluidswerk is de installatie ‘Liglicht’, dat te vinden is in het Klankenbos te Neerpelt (in de buurt van Eindhoven). Het is een zitbank gevuld met luidsprekers, die op interactieve wijze de geluiden van een langsrazende auto weergeven. Deze geluiden mengen zich met het drukke verkeer van een belendende weg. Het levert een uitzonderlijke ervaring van de werkelijkheid op. Ze is vooral geïnteresseerd in een overwegend formele en experimentele toepassing van het medium geluid. Haar werk is een begrip in de contemporaine geluidskunst in Europa.

Het werk van Matt Mullican (1951, Santa Monica, woont en werkt in Berlijn en New York)gaat over de betekenis en betekenisgeving van de wereld. Het gaat hem niet zozeer om het zien van de wereld, maar om het begrijpen van hetgeen we zien. Omdat de werkelijkheid die we ervaren in principe oneindig gevarieerd is, maakt hij bewust gebruik van een zeer breed scala van media om deze wereld te onderzoeken. Zo maakt Mullican o.a. gebruik van dans, muziek, gelui, theater, film, video, fotografie, keramiek, glas, textiel, schilderijen, posters en performances onder (zelf-)hypnose. Zijn – deels performatieve – werk maakt deel uit van ‘Lûd’ omdat het ten diepste talig is en indringende vragen stelt over de onverbrekelijke relatie tussen leven en dood. Het bos met zijn V2 verhaal lijkt een natuurlijke plek voor dit werk te zijn.

Jan Ruerd (53°11’19.9″N 5°48’25.2”E, 1991) is een interdisciplinair kunstenaar. Hij heeft een inspirerende jeugd gehad. Zijn ouders hebben hem alle vrijheid gegeven om verschillende vaardigheden aan te leren. Door alle kansen die hem geboden zijn, samen met zijn intrinsieke brede belangstelling, heeft Jan Ruerd besloten om zichzelf te ontwikkelen tot een interdisciplinair kunstenaar. Niet één kunstvorm, maar verschillende uitingsvormen naast elkaar. Zijn werk ontstaat voornamelijk op het snijvlak van meerdere disciplines.

Het werk van Falke Pisano (1978, Amsterdam) is een voortdurend onderzoek naar de verschillende aspecten van artistieke productie, betekenisgeving, betekenisverandering en de rol vaan de toeschouwer hierin. Haar multidisciplinaire praktijk omvat zowel objecten als tekeningen, performances, teksten, video en geluidswerken. Ze is internationaal bekend geworden met een aantal lange termijn projecten waarin taal en (gesproken) geluid een belangrijke plaats innemen. In haar ‘lectures’ is taal niet alleen een communicatiemiddel om bepaalde kennis te delen, maar ook een vorm van beeldhouwen. Taal verandert langzaam in een tastbare driedimensionale wereld van objecten en onderlinge relaties, vaak onvermoede verbanden tussen vorm en inhoud.

Beeldend kunstenaar en schrijver Stijn Verhoeff (1981, Amsterdam) maakt films, boeken, geluidswerken, performances en ruimtelijke installaties. Exposeerde o.a. in Foam (2007), W139 (2010) en New Shelter Plan Copenhagen (2014). Werkt regelmatig samen met andere kunstenaars, schrijvers en muzikanten. Exposeerde in 2016 het werk ‘De toekomst ligt in zee’ in Galerie Van Gelder te Amsterdam. Het is een soort soundscape, een geluidswerk, waarin de toehoorder ruim een uur lang door een even duistere als onheilspellende, imaginaire wereld reist. Het werk van Stijn Verhoeff valt op door zijn interdisciplinaire aanpak en een uitgesproken verhalend karakter. In een donker landschap opent hij door middel van geluid letterlijk nieuwe horizonnen.

Ramon van de Werken (Badhoevedorp, 1948, woont en werkt in Dokkum) is een schilder, uitgever en multimedia kunstenaar die zich in zijn werk voortdurend bezighoudt met modellen of andere virtuele voorstellingen van de wereld. Zijn meest bekende model is misschien wel het bos, dat door zijn natuurlijke groei en voorkomen voor hem het zinnebeeld van een ideale situatie is geworden. Het gaat hem niet om het bos zelf, maar om het bos als effectieve metafoor voor een herwonnen geloofwaardigheid of schoonheid van kunst. In zijn geluidsinstallatie brengt Van de Werken een synthese tot stand tussen alle denkbare en werkelijke geluiden van en in het Rijsterbos.

Peter Zegveld (Den Haag, 1951) is inspirator, verhalenverteller, theatermaker en beeldend kunstenaar. Zijn voorstellingen zijn beeldend, zintuiglijk en filmisch. Zegveld maakt gebruik van de werking van licht, lucht, geluid en zwaartekracht. In zijn voorstellingen wordt vooral gecommuniceerd met beelden, klanken en andere vormen van geluid. Ook in zijn beeldende werk maakt Zegveld graag gebruik van geluid. Het wordt vaak letterlijk tot leven gebracht.  Op deze wijze worden alledaagse situaties in ongewone gebeurtenissen veranderd. Door zijn enorme vrijheid en onconventionele houding is Zegveld in staat verschillende disciplines te verbinden en laat hij de toeschouwer in verwondering achter. Zijn verhalende werk vertegenwoordigd het talige aspect van veel geluidkunst.